دانشکده دندانپزشکی

ارتودنسی چیست؟

ارتودنسی شاخه ای از دندانپزشکی است که دندان ها و فک هایی را که در جای نامناسبی قرار می گیرند اصلاح می کند. دندان هایی که در جایگاه نامناسبی قرار می گیرند و شکل نامتعارفی دارند مشکلات بهداشتی مختلفی ایجاد می کنند. تمیز نگه داشتن دندان ها سخت تر می شود. بیماری که دندان های نامرتبی دارد در معرض خطر ابتلا به پوسیدگی دندان و بیماری های پریودنتال قرار دارد. این وضعیت به دندان هایی که مسئول جویدن غذا هستند فشار بیشتری وارد می کند و متعاقبا در طولانی مدت عوارض مختلفی به جا می گذارد.

عوارض عدم انجام ارتودنسی در ناهنجاری های فک و دندان

اگر ارتودنسی برای بیماران دارای ناهنجاری های فک و دندان انجام نشود عوارض مختلفی برای بیماران بروز می کند. از جمله این عوارض می توان به پوسیدگی دندان ها، مشکلات لثه ای، خوب جویده نشدن غذا و مشکلات گوارشی اشاره کرد. همچنین سر درد مشکلات TMJ و احساس درد در گردن، شانه و پشت از دیگر عوارض ناهنجاری های فک و دندان و انجام ندادن درمان ارتودنسی می باشد. همچنین دندان های کج و نامرتب به زیبایی ظاهر بیمار آسیب می زند.

مزایای استفاده از درمان ارتودنسی عبارتند از: دهان سالم، ظاهر لذت بخش، و دندان هایی که احتمالا طول عمر بیشتری دارند. متخصص درمان در این زمینه به نام ارتودنتیست یا همان متخصص ارتودنسی شناخته می شود.

چگونه متوجه می شوید که به ارتودنسی نیاز دارید؟

فقط دندانپزشک یا متخصص ارتودنسی می تواند تعیین کند که آیا شما می توانید از ارتودنسی استفاده کنید یا خیر. به کمک ابزارهای تشخیصی که شامل یک تاریخچه کامل پزشکی و دندانپزشکی هستند، یک معاینه بالینی، مدل های گچ دندان هایتان و تصویر برداری اختصاصی، یک ارتودنتیست می تواند تصمیم بگیرد آیا ارتودنسی نیاز دارید یا خیر، و این ارتودنتیست است که می تواند طرح درمانی صحیحی برای رفع مشکل دندان ها پیشنهاد دهد.

انواع مشکلات دندانی که به درمان ارتودنسی نیاز دارند:

اگر به یکی از وضعیت های زیر دچار هستید ممکن است نامزد انجام ارتودنسی باشید:

اوربایت (Overbite)، زمانی که دندان های فوقانی هم پوشانی عمودی زیادی بر روی دندان های ردیف پایین دارند.

آندربایت (Underbite)، به ظاهر “بولداگ” معروف است که در آن دندان های ردیف پایین خیلی جلوتر از دندان های فوقانی قرار می گیرد و ردیف بالا بیش از حد عقب هستند.

کراس بایت (Crossbite)، هنگام جویدن دندان های بالا از بعد عرضی به درستی بر روی دندان های پایین قرار نمی گیرند.

اورجت (overjet)، زمانی است که دندان های جلوی بالایی بیش از حد به جلو کشیده می شوند یا دندان های پایین به اندازه کافی به جلو کشیده نمی شوند.

اپن بایت (Open bite)، یا باز بودن بین دو فک در ناحیه جلو عقب یا کناره ها. در کسانی که اپن وضعیت در دندان های جلویی آنها وجود دارد هنگامی که دندان های آسیای آنها روی هم قرار می گیرند دندان‌ های جلویی بالا و پایین به هم نمی‌رسند و در نتیجه فضایی بین این دو ایجاد می‌شود.

Misplaced midline یا خط میانی نابجا – هنگامی که خط میانی دندان های فوقانی با خط میانی دندان های پایینی در یک راستا قرار نمی گیرند.

Spacing یا فاصله، فضاهای بین دندان ها که ممکن است بر اثر از دست دادن یک دندان یا حتی رشد ناقص یا عدم رشد یک دندان به وجود بیاید.

Crowding یا شلوغی دندان، زمانی که تعداد زیادی دندان (بیشتر از حد نرمال) در یک ردیف دندانی قرار می گیرند. این وضعیت منجر به روی هم افتادن دندان ها می شود

معرفی روش های درمانی ارتودنسی:

ارتودنسی یکی از تخصص های دندانپزشکی است که به منظور مرتب کردن و ردیف کردن دندان ها و هماهنگ نمودن فک ها به کار برده می شود. از اصلی ترین وظایف ارتودنسی، تشخیص، پیشگیری و درمان ناهنجاری های دندانی فکی است. این عمل می تواند توسط درمان های ارتودنسی متحرک و ارتودنسی ثابت با براکت های متفاوت از جمله: براکت های هم رنگ دندان (سرامیکی)، ارتودنسی نامرئی توسط سیستم لینگوال (قرار دادن براکت ها در پشت دندان ها) یا ارتودنسی نامرئی با پلاک شفاف (Invisalign) و توسط ارتودنسی دیمون هم انجام شود. در ضمن می توان از تکنیک های جدید مانند مینی اسکرو Mini Screw در درمان ناهنجاری ها کمک گرفت.

ارتودنسی ثابت و ارتودنسی متحرک به تغییر وضعیت دندان ها و فکین کمک می کنند. دستگاه ارتودنسی به آرامی فشاری بر دندان ها و فک وارد می کند که به مرور زمان تغییر دلخواه را ایجاد می نماید. شدت ناهنجاری دندانی یا فکی، سن و خصوصیات فیزیولوژیک بیمار مشخص می کند که کدام نوع ارتودنسی برای درمان انتخاب شود. این متخصص ارتودنسی است که در هر مرحله با معاینه وضعیت بیمار روش درمان با ارتودنسی را تعیین و اجرا می کند.

اهداف درمان ارتودنسی :

درمان های ارتودنسی به 2 گروه کلی تقسیم می شود. یک گروه از درمان های ارتودنسی برای تصحیح دندان ها است و یک گروه از درمان ها برای رفع ناهنجاری فکی می باشد که در هر نوع از درمان ها نیاز به دستگاه مخصوصی برای رفع ناهنجاری می باشد. در صورتی که بیمار دارای ناهنجاری دندانی و یا فکی به موقع مراجعه نماید و همکاری خوبی داشته باشد، می توان مشکلات بیمار را به راحتی با ارتودنسی درمان نمود ولیکن اگر بیمار به موقع مراجعه ننماید و همکاری خوبی در حین درمان ارتودنسی نداشته باشد و یا شدت ناهنجاری فکی بسیار زیاد باشد، ممکن است نیاز به جراحی فک برای رفع مشکل فکی وجود داشته باشد. در اینگونه موارد ابتدا بیمار تحت درمان ارتودنسی ثابت قرار می گیرد و بعد از آن تحت جراحی واقع می شود.

براکت گذاری ارتودنسی و سیم کشی دندان چقدر طول می کشد:

براساس نوع ناهنجاری بیمار ممکن است نیاز به ارتودنسی متحرک یا ثابت و یا جراحی فک به همراه ارتودنسی داشته باشد. این نوع ناهنجاری است که تعیین کننده نوع دستگاه ارتودنسی است. اگر بیمار مشکل فکی داشته باشد معمولا یک سال و نیم برای رفع مشکل فکی زمان لازم است و یک سال ونیم هم برای رفع مشکل دندانی نیاز به زمان وحود دارد. حال اگر بیمار فقط مشکل دندانی داشته باشد فقط درمان یک سال و نیم طول می کشد. گذاشتن سیم و براکت ارتودنسی بر روی دندان ها حدودا 30 دقیقه به طول می انجامد.

بهترین سن برای ارتودنسی چه زمانی است :

توصیه می شود به محض اینکه متوجه هرگونه ناهنجاری فک و دندان در کودک شدید او را به نزد متخصص ارتودنسی ببرید. حتی اگر کودک شما زیر 8 سال است. با مراجعه زود هنگام می توانید آمادگی لازم برای شروع یک درمان ارتودنسی حساب شده را کسب کنید. بهترین سن برای ارتودنسی از شروع 8 سالگی تا قبل از بلوغ کودک است. اما این بدان معنا نیست که افراد بالای 14 یا 18 سال نمی توانند از درمان ارتودنسی بهره ببرند. درمان ارتودنسی بزرگسالان ممکن است در مقایسه با ارتودنسی کودکان زمان بیشتری ببرد. اما در نهایت به نتیجه دلخواه خواهند رسید.

سوالات متداول ارتودنسی:

1-تغذیه در دوران ارتودنسی باید چگونه باشد؟

در طی این دوران از خوردن ذرت و تنقلات، مواد خوراکی رنگی، و خوراکی های سفت و سخت خودداری کند. در مقابل مواد غذایی سرشار از کلسیم و مواد معدنی و ویتامین ها را مصرف کنید. خوردن نوشیدنی های خنک نیز می تواند در طی این دوران لذت بخش باشد

2- در صورت شل شدن و یا کنده شدن براکت ارتودنسی چه کنیم؟

در این مواقع با متخصص ارتودنسی معالج خود تماس بگیرید و یک وقت اورژانسی معاینه ارتودنسی بگیرید. در صورتی که نسبت این موارد سهل انگار باشید در طول درمان ارتودنسی خود اختلال ایجاد می کنید.

3-چطور براکت ارتودنسی را تمیز کنیم؟

برای تمیز کردن براکت های ثابت ارتودنسی از مسواک و براش مخصوص ارتودنسی کمک بگیرید. همچنین دقت کنید استفاده از دهانشویه های کلرهگزیدین طی این دوران منجر به زرد شدن دندان ها می شود. بنابراین از دهانشویه مناسب دوران ارتودنسی استفاده کنید تا از زرد شدن دندان ها جلوگیری کنید.

  4- آیا براکت ارتودنسی برای گفتار مشکل ایجاد می کند؟

در روزهای اولیه درمان ارتودنسی ممکن است بیمار کمی نوک زبانی صحبت کند اما با گذشت چند روز بیمار به براکت ارتودنسی عادت می کند و می تواند به راحتی کلمات را تلفظ کند. این وضعیت ممکن است در ارتودنسی لینگوال یا پشت دندانی کمی بیشتر طول بکشد.

5- هر چند وقت یک بار باید برای معاینه ارتودنسی مراجعه کنیم؟

بسته به نظر متخصص ارتودنسی معالج این بازه زمانی ممکن است از هر دو هفته تا هر دو ماه متغییر باشد. متخصص ارتودنسی پس از هر جلسه ویزیت بیمار زمان مناسب بعدی را به او یادآوری می کند. این بازه زمانی ویزیت ارتودنسی بسته به نوع درمان و مرحله درمان ارتودنسی متغییر خواهد بود.